Chciałem otworzyć dyskusję na temat przyznawania stopni mistrzowskich dzieciom, jak Wy to widzicie, dlaczego tak albo nie, w jakich okolicznościach powinno się przyznawać, od jakiego wieku i czy zasady promowania w różnych polskich lub zagranicznych federacjach są dla was słuszne, itp. Wiem, że ten tekst jest długi, ale prosiłbym mimo to poświęcenie nieco czasu i przeczytanie go, zanim ktoś zacznie coś pisać. Własne konkluzje i wnioski mile widziane.
Artykuł z angielskiej gazetki “Combat”
Stopnie jako ostateczny cel – czarne pasy są trwałą i ustaloną częścią sztuk walki i tego jak ludzie postrzegają swoje postępy w tej dziedzinie. Często, czarny pas staje się „ekspertem” w swojej sztuce walki lub też dana osoba uznaje, że osiągnęła końcowy stopień w swojej sztuce walki.
W środowisku sztuk walki narasta hałas wokół czarnych pasów jako ostatecznego celu w sztukach walki, szczególnie że wiele dzieci otrzymuje czarne pasy. Ogólnie wyróżnia się trzy sposoby dokonania tego.
Pierwszym z nich jest praktykowanie danej sztuki wali przez określoną ilość lat a następnie otrzymanie czarnego pasa na tych samych zasadach jak otrzymują go osoby dorosłe. Taka sytuacja ma często miejsce w tych stylach, które nie posiadają rozróżnienia pomiędzy systemami nauczania dla dzieci i dorosłych, wszyscy uczą się tego samego.
Drugim jest podobny do powyższego, lecz tutaj dzieci otrzymują czarny pas według ich programu nauczania a następnie muszą dostosować się do systemu stopniowania dla dorosłych poprzez zakładanie kolorowych belek na pas, które mają za zadanie obrazować ich „prawdziwy stopień”. Ten system można odnaleźć we współczesnym Kempo.
Trzecim sposobem jest nadawanie im dziecięcych czarnych pasów, kiedy osiągną wiek, że zaczną być traktowane jako dorośli, ponownie otrzymają ten sam stopień, tylko już w kategorii dorosłych. Takie rozwiązanie jest często stosowane – np., w taekwondo, nawet wówczas gdy techniki, podstawy oraz program nauczania są takie same.
Tak więc, zdecydowaliśmy się porozmawiać na temat które z tych rozwiązań jest najlepsze – poznaliśmy poglądy znanych mistrzów dotyczące tegoż tematu.
Gavin Mulholland pochodzi ze stylu Goju Ryu, twardego i silnie ukierunkowanego stylu, on sam jest również jest bardzo twardą i bezpośrednią osobą. Zdecydowałem się zadzwonić do niego and dowiedzieć się co sądzi na interesujący mnie temat.
Gavin: “Nie uważam, że dzieci powinny otrzymywać czarne pasy. Myślę, że dzieci w ogóle nie powinny być w ten sposób awansowane. Myślę, że umiejętności treningowe, których używamy, mogą być mierzalne także dla nich jako miarą ich prawdziwych zdolności. Van Damme posiada umiejętności – ja mogę nauczyć kogoś tańca a także nauczyć tą samą osobę jak wyglądać jak wojownik po południu, lecz takie osoby nie będą w stanie walczyć.”
Ludzie uważają, że kihon to karate, lecz w rzeczywistości jest to trening zaprojektowany z myślą aby pomóc trenującym stać się lepszymi.
Jeśli dzieci nałożą dziecięce czarne pasy, to będzie oznaczało że nakładają normalne czarne pasy. Jeżeli tak właśnie robisz, to pomniejszasz znaczenie tego wyróżnienia. Zatem po co o tym mówić i jaki jest w tym cel ?
System pasów jest mechanizmem, symbolicznym mechanizmem przeprowadzania ludzi poprzez proces wizualny proces wynagradzania ich (można powiedzieć zewnętrznego – kolor pasa jest widoczny) podczas gdy oni rozwijają się wewnętrznie. Ten wysiłek zatrzymuje się niejako na poziomie brązowego pasa, potem większość ludzi redukuje swoje zaangażowanie ograniczając się do treningu zewnętrznego czyli stricte technicznego lub przemiania trening w czysty relaks, bez jakiegokolwiek zaangażowania.
Jak już masz czarny pas, to się okazuje, że to nie jest to co myślisz. Jeżeli ludzie mówią, że nie interesują ich stopnie to wówczas mówię: dobrze, weź swój czarny pas i już więcej nigdy nie mówmy o kolejnych stopniach. Czarny pasy są jedynie sprawą wewnętrzną, mówią o tym że ktoś robi coś dla swojej własnej przyjemności, a nie po to aby dostać kolejny stopień np. drugi dan.
Dzieci takie nie są. One są bardzo ukierunkowane na zewnątrz, lubią różne odznaki i gadżety jak chociażby kubki z logo klubu. Kiedy dzieci otrzymują czarny pas, nie chcą żadnych zewnętrznych nagród, ponieważ nic im one nie dają. Zatem czarny pas w ich przypadku można porównać do czapki, ma on dla nich podobne znaczenie.
To nie jest dla nich satysfakcjonujące, ponieważ nie rozumieją, że weszły na nowy poziom, ponieważ nie miały odpowiedniego treningu, nie są jeszcze to gotowe ani przygotowane technicznie.
Nieporozumieniem jest, że czarny pas czyni kogoś ekspertem. Posiadacz pierwszego dana (shodan oznacza początkujący) powinien umieć poradzić z pijanym głupkiem i pójść do domu w jednym kawałku. Zrozumienie, że w momencie kiedy się otrzymuje swój własny czarny pas nie jest się jeszcze ekspertem jest czymś właściwym, lecz dla dziecka to musi być jeszcze gorsze, bardziej rozczarowujące.
Kiedy dzieci zrozumieją co to tak naprawdę jest, będzie to dla nich jeszcze większym rozczarowaniem.
Dzieci mogą osiągnąc wysoki poziom techniczny, lecz tylko w zakresie technik podstawowych, nie tam gdzie ten postęp byłby oczekiwany. Głównym espektem posiadania czarnego pasa w karate jest czy potrafisz uderzać nawet wtedy kiedy twoja ręka krwawi. Dzieci nie są do tego zdolne, ponieważ nie pozwala na to ich konstrukcja fizyczna.
Następnie rozmawiałem z Ianem Aberneth, który jest dobrze znany i szanowany za swoje podejście do praktykowania karate.
Iain: “Uważam, że to kto podejmuje decyzję o dawania dzieciom czarnych pasów, powinien rozważyć opcję dawania im ‘czarnych pasów dla juniorów’. Kiedy dziecko osiąga wiek 16 lat, może otrzymać stopień pierwszego dana jako senior a następnie rozwiją się poprzez zdobywanie kolejnych stopnie już na tej drodze. Myśle, że ten sposób jest bardziej stosowny dla dzieci (rozwój ich umiejętności jest zatwierdzony) i jest to zarazem lepsze odzwierciedlenie ich stopnia zaawansowania.”
„Czarny pas dla juniorów powinien być nadal wielkim osiągnięciem – nie powinno się go dawać tylko dla zmotywowania dzieci (rzecz jasna za opłatą), dlatego uważam, że nie powinniśmy nigdy oglądać bardzo młodych posiadaczy czarnych pasów. Byłbym wystarczająco szczęśliwy, gdybym zobaczył dziecko we wczesnym okresie dojrzewania, noszące czarny pas, lecz po kilku lub kilkunastu latach trenowania. Tutaj chce nadmienić, iż awansowanie na stopnie dan dzieci w wieku 7 lub 8 lat jest niedopuszczalne.”
Oczywiście to nie jest pytanie, na które można by udzielić prostej odpowiedzi: tak lub nie. I tak jak się okazuje z powyższego, jeśli rozmawiać z dwoma różnymi osobami, uzyskuje się dwie różne odpowiedzi.
Wcześniej rozmawiałem z Gavienem i Iainem, następnym moim rozmówcą był Stave Arneil.
Steve: “Mogę rozmawiać tylko w imieniu mojej organizacji.
Nasze zasady dotyczące uzyskiwania czarnego pasa mówią wyraźnie, że należy mieć skończone 14 lat, czyli że wcześniej nie można tego stopnia uzyskać. Ponadto dziecko musi mieć co najmniej 4 – 5 doświadczenia. Dla przykładu, jeśli przyłączyłeś się do grupy w wieku 13 lat, nie będziesz zdolny do uzyskania czarnego pasa w rok, w wieku 14 lat, kiedy już będziesz gotowy aby podjąć starania o ten stopień. Jeśli masz 13 lat, musisz czekać aż do około 16 roku życia. Ta reguła obowiązuje od wielu lat i bardzo dobrze się sprzawdza. Nie uwierzę, że zobaczę chłopców w wieku 6 – 8 lat, którzy otrzymują czarne pasy. Słyszałem, że ludzie otrzymują drugie dany w wieku 10 lat. Dla mnie nie jest to zagadnienie, co do którego mam się wypowiadać: tak lub nie. Nie jest w porządku wobec dziecka obarczać je tego typem odpowiedzialności w tak młodym wieku.
Wierzę, że najmłodszy posiadacz 1 dana ma 14 lat. Tak jest w porządku i dzięki temu możemy odnosić sukcesy. Mam dwóch chłopców, którzy swoje czarny otrzymają w tę niedzielę. Obaj mają po 14 lat, lecz zaczynali treningi karate, kiedy mieli po lat 7, dlatego też są dobrze przygotowani do tego oznaczenia. Obaj, jeśli uda im się otrzymać shodan, będą musieli czekać na nidan aż do 18 roku życia, aż będą mogli zdawać stosowny egzamin.
Nadal czynię starania, aby utrzymać funkcjonalność i dobrze wyczucie techniki w naszej sztuce walki. Kiedy ja się rozwijałem z sztukach walki byłem dzieckiem i nigdy nie przeskakiwałem stopni. Zaczynałem moją karierę w judo, lecz nie osiągnąłem w tej dziedzinie czarnego pasa, dopóki nie byłem dobrze po 20 – stce. Nadal podążam ścieżkami tadycyjnego karate, dlatego też pozwalam dzieciom dojrzeć do dorosłości, pójść przez ich życie i kiedy już będą rozsądnymi ludźmi będą dorośli.
Nie jest w porządku, aby młody chłopiec lub dziewcznyka ponosiły tego typu odpowiedzialność. Nie mówię tu, że nie byliby oni do tego odpowiedni, lecz ich dojrzałość nie jest jeszcze w pełni ukształtowana.
Amerykanie często zachęcają mnie do obniżenia tego standardu, lecz ja nie chcę na to zezwolić.
Następnie zapytałem mistrza Arneila jakby rozpatrywał ten stopień, czy jakoś stopień kadetów czy już jako stopień dla dorosłych.
Czarny pas dla 14 – latka jest rozpatrywany jako stopień dla dorosłych. Stopień jest stopniem, obojętnie czy dla dzieci czy dla dorosłych. Jedyną rzeczą braną pod uwagę jest siła fizyczna. Program nauczania jest ten sam.
Jeśli otrzymujez zielony pas, to ma on tę samą wartość co czarny w wielu aspektach. Seniorzy wykonują te same kata, ten sam program egaminacyjny, lecz kiedy je porównywać ,to używa się zdrowego rozsądku.
Moim nauczycielem był Pan Oyama. Wychowywałem się pod jego pieczą i zawsze mi powtarzał „nigdy nie próbuj zmuszać kogoś do bycia kimś kim nie jest”. To samo dotyczy dzieci i dorosłych. Jeśli osoba dorosła jest egzaminowana, lecz nie jest jeszcze gotowa, powiemy jej, iż jeszcze nie nadszedł czas promocji, oraz że musi jeszcze poczekać na nowy stopień. Każdy człowiek posiada inny sposób myślenia i inaczej kojarzy różne fakty. Ponadto istnieje zbyt dużo organizacji skupiających zbyt wielu ludzi posiadających zbyt wiele różnorakich stopni, na które nie zasłużyli. Całe moje życie pracuję dla karate i bardzo ciężko pracowałem aby znaleźć się tu gdzie jestem.”
Rozmawiając z trzema różnymi mistrzami, otrzymałem trzy różne odpowiedzi. Jeden z nich uważa, że dzieci nie powinny posiadać czarnych pasów, drugi, że powinny je posiadać, ale tylko w kategorii kadetów, natomiast trzeci, że mogą je osiadać, ale wówczas te stopnie muszą być rozpatrywane jako stopnie dla dorosłych.
Mistrz Kuniaki Sakagami ze stylu Wado ryu myśli podobnie jak Iain Abernethy.
Kuniaki: Co prawda, dajemy czarne pasy dzieciom, lecz pierwszy dan dla juniorów nie jest oceniany i traktowany tak samo jak jego odpowiednik dla seniorów, zarówno pod kątem umiejętności jak i posiadanej przez adepta wiedzy. Osoby za stopniem dan mające poniżej 16 lat, nie potrafią wskazać jaki jest poziom ich umiejętności, które zostały im przekazane przez trenera, ponadto nie potrafią pokazać ich tak jak wykonywał je ich trener.
W wieku 18 lat, nastolatki zdają egzamin na stopień dan dla dorosłych. Tak długo jak jestem powiązany z karate, widziałem 11 dzieci, które otrzymały stopień dan w kategorii junior. Z grubsza 75 % programu nauczaniadla dzieci pokrywa się z programem dla dorosłych.
Aby uzyskać pełne spektrum opinii, zapytaliśmy o opinię 4 chłopców, posiadaczy czarnego pasa dla juniorów: Patrick’a, Smokey’a Cain’a i Motz’a.
Partick, który trenuje hapkido powiedział: Mam 16 lat a w moim klubie są dzieci w wieku 12 – 13 lat posiadające stopień 1 dan w hapkido, które potrafią wykonać wszystkie techniki wymagane na ten stopień. Dlatego też nie widzę powodu, dla którego nie mogli by oni lub one posaidać tych stopni. Jedyną różnicą jest to, że mogą łamać deski tylko w zakresie ich kategorii junior, czyli o połowę cieńsze.
Ten pogląd jest podobny do opinii Steve Arneil’a, osoby rozsądnej na tym polu.
Smokey: Otrzymałem mój czarny pas w kategorii junior kiedy miałem 14 lat. Obecnie jestem w stanie zrozumieć, dlaczego mogłem dostać tylko taki – ponieważ mój poziom umiejętności nie był ani na jotę wyższy. Mając 16 lat, mogę wnioskować o zdawanie egzaminu na pierwszy dan dla seniorów po przeniesieniu się do innego stanu (z konstektu wynika, że się przeprowadza), tam nie ma potrzeby zdawania ponownie tego samego egzaminu, więc jedyne co potrzebuję to poręczenie od mojego trenera.
Myslę, że system czarnych pasów dla juniorów zadziałał w moim przypadku i mogę dostrzeć korzyści z tego wynikające, które dają realny cel dla ćwiczacych bez względu na wiek. To pozwala każdemu kto nie był w pełni przygotowany na otrzymanie czarnego pasa i nadal dążenie do czegoś po tej nominacji.
Myśle, że rozwój poprzez poszczególne stopnie dan, powinien zaczynać się w wieku 18 lat ponownymi egzaminami dla juniorów i otrzymywaniem pierwszego dana w kategorii senior. Po prostu tak uważam, ponieważ młodsi adepci mogą mieć mocne techniki, lecz słabe charaktery, które przekreslają ich szanse jako seniorów.
Ponownie, wydaje się, że opinie są rozbieżne, jednakże obie powyższe odpowiedzi wskazują na dojrzałość psychiczna obu rozmówców. Dzieje się tak dlatego, iż chłopcy są zajęci trenowaniem karate lub też dlatego iż uzyskali dojrzałość umysłową z powodu otrzymania czarnego pasa. Innymi słowy, jasym jest, że obaj cieszą się zaufaniem swych trenerów i są czołowymi zawodnikami dla swoich klubów i dla trenerów.
Caine posiada nietypowy pogląd w tej sprawie, chociaż wielu ludzi może go podzielać. „Dostałem mój czarny pas w taekwondo kiedym iałem 16 lat, aktualnie jest to jeden z moich najlepszych wyników. Pamiętam, że byłem jedyną osobą w mojej grupie, która oblała pierwszą próbę – zdawałem wtedy z wieloma osobami starszymi i większymi ode mnie. Nie widziałem w tym problemu, wykonałem to samo tak samo lub lepiej od wielu z tych co zdali, więc dlaczego ja wtedy oblałem a oni nie ?”
Nie ma nic niezwykłego w pierwszej części tej wypowiedzi, lecz druga cześć: „Lecz mówiąc tak, obecnie nie zgadzam się z systemem przyznawania stopni mistrzowskich, nie oznacza to że uważam, iż poniżej 16 roku życia powinno się dostawać czarne pasy, lecz także nie uważam, że powinno się otrzymywać tylko powyżej tej granicy wieku. Uważam, że jeśli zamierzasz zdawać egzamin i maasz poniżej 16 lat a spelnisz te same wymagania co osoby starsze wiekiem nie powinno być powodów, dla których takiego stopnia nie otrzymasz.”
Motz udzielił dobrze przemyślanej odpowiedzi, dlatego zdecydowałem właczyć tę wypowiedz do tekstu, pomimo że ma on już 18 lat. „Mam 18 lat, co nieco nagina te reguły, lecz ja nie uważam się za dorosłego, ponieważ nadal uczę się w szkole.”
W moim regionie jest jeden czarny pas – junior, który w szczególności nie pokazuje prawidłowej postawy jako człowiek. Poza widywaniem go na macie, mogę go wskazać jako typowy przykład niewłaściwego zachowania. Czy to oznacza, że w jego wieku nikt nie powinien otrzymywać czarnych pasów ? Nie. To oznacza, że jest on dobrym aktorem na sali treningowej lub też, że wymagania powinny być bardziej restrykcyjne.
Jeśli czarny pasy dla dzieci rozpatrywać pod tym samym kątem co dla dorosłych, nie powinno być w tym problemu w kwestii wieku. 14 latek może się zachowywać i wykonywać techniki jak ktoś w wieku lat 40 i odwrotnie, jest to raczej kreowanie sztucznych granic i nie jest to dobry sposób aby ocenić czyjeś umiejętności, jakie są konieczne, aby kogoś właczyć do grona yudansha. Nauczyciel jest w pełni niezależny aby odmówić komuś nowego stopnia lub nie pozwolić nań zdawać, jeśli adept niewłaściwie się zachowuje
Z perspektywy możliwości fizycznych, to powinno być zrozumiałe, że standardy są takie same dla wszystkich ćwiczących bez względu na wiek i wszysy oni powinni wtedy probować zdawać egzaminy na wyższe stopnie wówczas gdy będę zdolni tego dokonać. Jeśli dzieciak twierdzi, że podoła emocjonalnie wymaganiom technicznym na egzamin – kata, randori itp., i może podjąć się wysiłku fizycznego (tu należy zachować daleko idącą ostrożność i zdrowy rozsądek) to oznacza, że zdobywa czarny pas w zgodzie z zasadami i uczciwie.
Wszystkie z tych wypowiedzi były szczere i dobrze przemyślane. Dorośli i nastolatki podobnie oceniają wartość i znaczenie czarnego pasa zarówno jako oznaczenia w hierarchii dojo jak i wyznacznika umiejętności danej osoby. Jednakże nie wygląda to na ocenianie czy dana dopowiedź jest dobra czy zła. Interesującym jest fakt, iż nie było żadnej odpowiedzi dotyczącej przyznawania czarnych pasów dzieciom w trybie indywidualnego wyróżnienia, kiedy zostaną zaproszone do tego wyróżnienia, ponieważ osiągnęły jakiś określony poziom techniczny.
Nie jest możliwym powiedzenie „tak” lub „nie” udzielając odpowiedzi na to pytanie. Zatem pozostawiam to zadania dla czytelnika, aby wyciągnąć własne wnioski.
FaceBook
