Brak odpowiedzi do tego tematu

[aiwery]

Saponiny są to związki powierzchniowo czynne, mające zdolność tworzenia piany (łac. sapo - mydło), a z wodą dają układ koloidalny. Podane doustnie łatwo i szybko są wchłaniane z jelit do krwi. W nadmiernych dawkach działają hemolitycznie (hemoliza krwinek), nefrotoksycznie, hepatotoksycznie i kardio-toksycznie (uszkadzają nerki, wątrobę i serce).

W dawkach leczniczych wzmagają diurezę (efekt moczopędny), wzmagają wydzielanie śluzu, równocześnie upłynniając go, zwiększają procesy wchłaniania skłądników pokarmowych z jelit do krwi. Posiadają silne właściwości przeciwbakteryjne, pierwotniakobójcze, przeciwgrzybicze i przeciwwirusowe. Pobudzają wydzielanie soku żołądkowego, żółci i soku jelitowego. Saponiny nasilają również trawienie tłuszczów. Niektóre mogą działać przeczyszczająco, większość jednak reguluje wypróżnienia. Zastosowane na skórę wywierają wpływ przeciwzapalny, oczyszczający, wybielający i odkażający. Zastosowane na włosy działają oczyszczająco, nabłyszczająco, przeciwzapalnie, nadają puszystość i lekość włosom. Mają zdolność wiązania wielu toksyn i metabolitów, dlatego nasilają procesy odtruwania organizmu (składniki "czyszczące krew").

Saponiny są to związki pochodzenia roślinnego zbudowane z dwóch części: aglikonu - sapogeniny (sapogenol) i glikonu – sacharydu (cukru). Część cukrową najczęściej stanowi arabinoza, glukoza, ramnoza, ksyloza i galaktoza. Saponiny zmieniają strukturę błon komórkowych i tym samym nabłonków, czyniąc je bardziej przepuszczalnymi dla składników organicznych (cukrów, białek, tłuszczów). Saponiny mają zdolność przyłączania się do cholesterolu, tworząc stosunkowo stabilne związki, aktywne farmakologicznie.


Saponiny dzielimy na dwie grupy:

1. Saponiny triterpenowe

2. Saponiny sterydowe

Saponiny trójterpenowe mają aglikon o charakterze triterpenu. Podział wg Kobert'a: saponiny mogą być kwaśne (w glikonie występują kwasy uronowe lub w aglikonie grupa karboksylowa, z roztworów wytrącane są przez wodorotlenek baru lub zasadowy octan ołowiu) lub obojętne (brak grup kwasowych, z roztworów wytrącane są przez octan ołowiu). Saponiny kwaśne są słabo rozpuszczalne w wodzie i w mieszaninach wodno-alkoholowych oraz wodno-acetonowych. Lepiej rozpuszczają się w alkalicznej wodzie i w alkalicznych mieszaninach wodno-alkoholowych. Saponiny obojętne są dobrze rozpuszczalne w wodzie i w mieszaninach wodno-alkoholowych.

Saponiny w dawce 50 mg/kg masy ciała sa silnie toksyczne i mogą wywołać cięzkie uszkodzenie nerek, naczyń krwionośnych, krwi, a w następstwie zgon.

Surowce zielarskie bogate w saponiny trójterpenowe:

1. Korzeń mydlnicy Radix Saponariae

2. Ziele połonicznika - Herba Herniariae

3. Ziele (liść) bluszczu - Herba (Folium) Hederae

4. Owoc kasztanowca - Fructus (semen)Hippocastani

5. Korzeń (ziele) pierwiosnka - Radix (Herba) Primulae

6. Radix Ginseng - korzeń żeń-szenia

7. Kora mydłoki - Cortex Quillajae

8. Korzeń lukrecji - Radix Glycyrrhizae

9. Korzeń senegi - Radix Senegae

10. Ziele krzyżownicy - Herba Polygalae amarae

Zawartość saponin w wyżej wymienionych surowcach waha się w granicach 8-12%. Saponiny nie występują w wysokich stężeniach w tkankach roślinnych.



Saponiny steroidowe (sterydowe) to pochodne spirostanu lub furostanu. Powstają na układzie steranu z ugrupowaniem cyklicznym bocznym w pozycji 17. Ugrupowanie boczne składa się z pierścienia 5-członowego i pierścienia 6-członowego. Oba pierścienie są połączone węglem spiro C-22. Sponiny sterydowe pochodne furostanu nie mają zamkniętego pierścienia F, lecz łańcuch alifatyczny.

W przemyśle farmaceutycznym są wykorzystywane do syntezy hormonów sterydowych i kortykosteroidów.

Niektóre z wymienionych saponin mają w pozycji 3 grupę wodorotlenową, dzięki czemu w obecności pewnych substratów i katalizatorów możliwe jest przekształcenie w ich hormony sterydowe lub parahormony sterydowe o działaniu anabolicznym. W organizmie zwierząt (człowieka) istnieją odpowiednie szlaki metaboliczne zdolne do biosyntezy aktywnych substancji sterydowych (anabolicznych) z wymienionych saponin, pod warunkiem wstępnej obróbki biochemicznej, jaka zachodzi pod wpływem enzymów symbiotycznej mikroflory jelitowej. Do celów anabolicznych najbardziej efektywne są saponiny o podwójnym wiązaniu między węglem C5 i C6. Degradacja metaboliczna łańcucha bocznego saponiny steroidowej (utlenienie, redukcja, dehydroksylacja, dehydratacja), doprowadza w rezultacie do powstania związków C-19 (testosteron), C-21 (progesteron). Istotną rolę w metabolizmie saponin sterydowych odgrywa symbiotyczna mikroflora jelitowa. Enzymy symbiotycznej mikroflory jelitowej aktywnie przekształcają saponiny w związki pregnanowe (C-21) i androstanowe (C-19), będące substratami do syntezy testosteronu, androsteronu i progesteronu.

Dostarczanie tego typu prekursorów androgenów przy równocześnie znormalizowanej mikroflorze jelitowej może zwiększyć ilość produkowanego testosteronu nawet o 4 mg w ciągu doby. Dzięki tej nadwyżce pojawia się we krwi tzw. testosteron wolny, nie związany z białkami. Właśnie ten wolny testosteron zapewnia efekt metaboliczny. Dodatek fitosteroli oraz stymulatorów wydzielania insuliny (prekursory i aktywatory hydroksy-izoleucyny, czysta 4-hydroksy-izoleucyna) zawartych w czarnuszce i kozieradce zapewnia dodatkowe pobudzenie przyrostów tkanki łącznej i tkanki mięśniowej. Zwiększone wydzielanie insuliny powoduje: pobudzenie syntezy glikogenu i białek, ułatwienie transportu poprzez błony komórkowe do wnętrza komórek – glukozy, aminokwasów, potasu i kwasów tłuszczowych, hamowanie nadmiernej glikogenolizy, zubażającej mięśnie w materiał energetyczny.

W zakresie właściwości anabolicznych można wykorzystać: sarsasapogeninę, kryptogeninę, digitoksygeninę, diosgeninę jamogeninę, strofantydynę, hellebrigeninę, scillareninę, sarmentogeninę, smilageninę, tigogeninę, hekogeninę. Niestety niektóre z nich występują w roślinach bogatych w glikozydy nasercowe, co uniemożliwia ich wykorzystanie w formie preparatów galenowych (np. naparstnica - Digitalis, miłek - Adonis, Strophanthus. Do sytezy są wykorzystywane saponiny izolowane z niektórych roślin na skalę przemysłową, podczas której istnieje możliwość odrzucenia nipożądanych składników.(tigogenina, diosgenina)

W ostatnim czasie popularnym surowcem dostarczającym saponiny sterydowe jest Tribulus terrestris L. z rodziny parolistowatych Zygophyllaceae. Tribulus nie jest rekordzistą w zawieraniu saponin, czy fitosteroli. Wszelkiego rodzaju nadzwyczajne informacje na ten temat są przesadne i przejaskrawione, wzbogacone dodatkowo w liczne mity, aby uzyskać maksymalny efekt komercyjny. Niemożliwe jest, aby sproszkowana roślina (szusz w tabletkach lub kaspułkach) zawierała 30% lub 40% saponin, jak podają niektórzy producenci i dystrybutorzy cudownych preparatów Tribulus dla sportowców. W dodatku poprzez błędy w tłumaczeniu, niektórzy autorzy zamiast napisać, że preparat zawiera 40% (czterdziesto procentowy) ekstrakt z Tribulus, piszą, że zawiera 40% saponin. Zalecana dawka 40% wyciągu Tribulus wynosi 750-1500 mg dziennie. Preparat należy zażywać przez conajmniej 3 miesiące. Po tym czasie zaleca sie przerwę 1 miesiąc i kurację nalezy powtórzyć. Susz zielarski (suchy sproszkowany Tribulus - Pulves Tribuli) można zażywać w dawce 1 g 2-3 razy dziennie.

Tribulus zawiera: kwas jasmonowy, jasmon (keton), astragalinę (flawonol), sitosterol (fitosterol), kampesterol (sterol), tribulozyna, trybulozyd, terrestrozyd, stigmasterol (sterol), flawonoidy (rytyna, kempferol), saponiny, kwasy tłuszczowe (palmitynowy, stearynowy, oleinowy, linolenowy, linolowy), galaktopiranozydy, heskogeninę, harminę, harman (alkaloidy), gitogeninę, diosgeninę, dezoksydiosgeninę, daukosterol, pinitol, związki pirazonylowe, sole mineralne, witaminy (np. witamina C - 130-150 mg), aminokwasy. Rzeczywista zawartość glikozydów saponinowych (saponin sterydowych) w surowcu wynosi 2,8-3%. Jest to więc zawartość przeciętna. Tribulus obniża stężenie cholesterolu we krwi o około 30%. U kobiet podnosi stężenie estradiolu i folikulostymuliny. Mężczyzn chroni przed dolegliwościami ze strony gruczołu krokowego (prostata). Jest to zioło o typowym działaniu lipotropowym, żółciopędnym, przeciwzapalnym, przeciwmiażdżycowym, antyalergicznym, ochraniającym miąższ wątroby, mięsien sercowy i nerki przed marskością i stłuszczeniem.

Jak dowodzą badania przeprowadzone w OBR LNB Poland, o wiele więcej saponin sterydowych zawiera Nigella (czarnuszka) - 4-6%, psianki Solanum (do 8%), kozieradka Trigonella (do 8%), Dioskorea tokoro (nawet 8%), ziemniak Solanum tuberosum - ziele (od 1,5 do 3%), Smilax (do 7%), Yucca (do 6%), Agava (do 4%). Naparstnica Digitalis zawiera 1-1,5% saponin sterydowych. W saponiny sterydowe bogate są są niektóre odmiany papryki (ziele, niedojrzałe owoce) - około 4-8%. Wyciągi z papryki, czarnuszki, czy kozieradki dają się zagęścić 10-15-krotnie bez problemów technologicznych, w związku z czym można uzyskać ekstrakty o wysokiej zawartości saponin.

Zródło:http://luskiewnik.strefa.pl/fitosterole/sterole/pages/p7.htm