Brak odpowiedzi do tego tematu

[TRICEPS.PL]

Autor: Janusz Ziółkowski, dietetyk sieci Triceps.pl i forum Atleci.pl
Tytuł: Alergie pokarmowe.

Alergie są chorobami posiadającymi naturę szalenie ekspansywną, której nie można lekceważyć. Alergie typu pokarmowego mogą zagrażać naszemu zdrowiu oraz przeszkadzać w dążeniu do doskonałej sylwetki. Korzystając ciągle z zalet diety jesteśmy uzależnieni od niektórych produktów żywnościowych. Jeżeli jesteśmy uczuleni na niektóre pokarmy, to zgodnie z tym nie umieszczamy ich w planie dietetycznym. Nie zrobimy rzecz jasna testów na wszystko co może nas uczulać, więc stosuje się również diety eliminacyjne. Myślę, iż przydałoby się krótko omówić mechanizm alergologiczny oraz najważniejsze alergeny żywności w celu wzbogacenia wiedzy oraz wykształcenia umiejętności unikania danych produktów, gdy brak nam pewności.

Czym są alergeny i jak działa mechanizm alergiczny?

Alergeny można podzielić na roślinne i zwierzęce w zależności na ich pochodzenie. Są to najczęściej proteiny, które mają zdolność do wzbudzania i wzmagania reakcji organizmu typu zależnego (IgE). Reakcji alergicznej można nabyć w wyniku kontaktu z alergenem (np. przez spożycie go w przypadku typu pokarmowego), zaś stopień ten reakcji jest zależny od indywidualnej wrażliwości danej osoby. Wrażliwość ta jest określana podczas testów, w których można wykazać czy dany czynnik jest zagrożeniem dla życia lub czy objawi się w mniejszym, czy większym stopniu. Ogólnie alergie dzieli się podstawowo na cztery typy:
• Reakcja atopowa i anafilaktyczna,
• Reakcja cytolityczna i cytotoksyczna,
• Reakcja Arthusa,
• Reakcja komórkowa (opóźniona).
Pokarmowe alergie są zaliczane do typu pierwszego, czyli do reakcji anafilaktycznej i atopowej. Mechanizm alergiczny czynników pokarmowych uaktywnia się niedługo po zetknięciu ich z organizmem. Proteiny zawierające alergeny podróżując wraz z pokarmem do żołądka (również do jelita), ulegają w nim procesowi podwójnej wymiany (hydroliza), gdzie sprowadzane są do postaci aminokwasów i peptydów. Następnie zaczyna działać system rozpoznawania substancji na drodze reakcji układu immunologicznego (układ odpornościowy). Kiedy czynnik alergiczny wnika do komórki zwanej prezentującą antygen następuje proces proteolizy. Jest to reakcja, w której przy pomocy enzymów proteolitycznych następuje rozkład protein na peptydy i aminokwasy. Te peptydy, które powstały na drodze hydrolizy kompleksowo ujawniają swoją obecność na zewnątrz (na powierzchni) danej komórki. Następnie rozpoczyna się zabieg rozpoznawania i aktywacji powstałych kompleksów, aby na zasadzie reakcji limfocyty T – limfocyty B, organizm mógł wytwarzać określone przeciwciała (IgE). W przypadku, gdy ponownie dochodzi do kontaktu z alergenem, w organizmie dochodzi do aktywacji tak zwanych mediatorów alergicznych, do których zaliczamy na przykład histaminę oraz prostaglandyny. Wtedy na skórze mogą wystąpić powszechne alergiczne zjawiska takie jak rumień czy pokrzywka. Jest to wizualny efekt reakcji alergicznej organizmu.

Jakie składniki najczęściej powodują reakcje alergiczne?

Często mówi się o mleku krowim… Owszem w Polsce około 37% mieszkańców cechuje nietolerancja laktozy, czyli cukru mlecznego. Picie go przy takim schorzeniu może prowadzić do mniejszych lub większych skutków oddziałujących na układ pokarmowy. Jednakże nie jest to alergia, a te dwa przypadki są często mylone. Białka znajdujące się w mleku krowim składają się z białka kazeinowego oraz serwatkowego w stosunku 80% : 20%. To właśnie kazeina jest substancją, która może powodować reakcje alergiczne. Zgodnie z badaniami alergologicznymi ludzie, którzy posiadają słabość względem kazeiny są często uczuleni na cztery jej frakcje. Z białek typu serwatkowego w mleku krowim alergennymi są laktoalbumina oraz laktoglobulina.
Kolejnym produktem na jaki warto zwrócić uwagę są jaja kurze. Dlaczego? Otóż w swoim składzie, jaja mogą zawierać 4-5 czynników alergennych. Statystycznie rzecz biorąc alergii na ten produkt ulegają głównie dzieci do piątego roku życia, jednakże nie oznacza to wykluczenia osób dorosłych z naszej listy potencjalnych alergików. Produkt jakim są jaja kurze standardowo dzielimy na część białkową oraz żółtko. W pierwszej części alergenami mogą być na przykład:
• Owoalbumina,
• Owotransferyna,
• Owomukoid,
• Lizozym (znacznie rzadziej).
W części żółtka możemy śmiało wyróżnić:
• alfa-liwitynę,
• apowitelinę.
Alfa-liwityna posiada zdolność do uczulania nawet poprzez drogi oddechowe, a więc ostrożność musieliby zachować również ludzie dorośli, którzy pracują w przetwórstwie lub hodowli jaj kurzych.
Należałoby również wspomnieć na temat ryb, które są produktami powszechnie wykorzystywanymi w planach dietetycznych, zarówno w przypadku budowy masy mięśniowej, jak i redukcji tkanki tłuszczowej, a wszystko dzięki bogactwu protein i zdrowych kwasów tłuszczowych. Problem z alergenami rybnymi w zdecydowanej większości statystycznej mają osoby zamieszkujące kraje, w których spożycie ryb jest bardzo wysokie (np. Japonia), co nie oznacza, że nie dotyczy również innych ludzi. Izolując białka ryb, udało się podczas badań wyodrębnić specyficzną proteinę znajdującą się w ich tkance mięśniowej – nazywamy ją parwalbuminą. Białko to bierze udział w optymalizacji i kontroli ruchu jonów wapniowych poruszających się w obie strony: wychodzących z komórek oraz napływających do komórek.
Jeśli chodzi o produkty roślinne, to wyodrębnić należałoby alergeny pomidorów i marchwi. Zgodnie ze statystykami można odnotować stosunkowo częste występowanie alergenności pomidorów wśród ludzi. Liczba takich osób oscyluje w granicach 2-16%. Głównym czynnikiem alergicznym tego warzywa jest substancja nosząca nazwę „Lyc e 1”. Jest to proteina zaliczana do grupy profilin, czyli tych odpowiadających za przebudowę, wzrost oraz stabilizację filamentów aktynowych (włókna białkowe złożone z protein aktyny), co daje korzyść podczas zmiany na przykład kształtu komórek indywidualnie do bieżących potrzeb. Wyróżnić można w tym produkcie jeszcze alergen nazwany fruktofuranozydazą („Lyc e 2”), jednakże wspomina się o nim znacznie rzadziej, gdyż obejmuje swoim działaniem średnio około 15-17% badanych. Marchew natomiast uczula około 25% osób, które cechuje ogólna nadwrażliwość alergiczna.
Zdarza się, iż uczulać mogą nie tylko typowe składniki produktów żywnościowych takie jak proteiny, ale i również:
• Substancje słodzące,
• Substancje poprawiające sensorykę (w tym przypadku smak),
• Substancje konserwujące (popularnie zwane konserwantami),
• Barwniki.
Reakcje alergiczne wywołane spożyciem aspartamu, czyli popularnej substancji słodzącej, są niezwykle rzadkie, aczkolwiek występują. Jeżeli już ktoś znajdzie się w tej grupie osób, to jego spożycie może wywołać obrzęk powiek i tak zwany obrzęk naczynioruchowy. Co do „ulepszaczy smaku”, składnikiem alergennym może być glutaminian sodu (alergen typu słabego) występujący i uwielbiany przeważnie jeśli chodzi o dania zaliczające się do kuchni azjatyckiej. Do alergennych substancji konserwujących zaliczamy konserwanty w postaci benzoesanów, które u alergików mogą powodować znaczną nadwrażliwość w tym zakresie. Do substancji barwiących, których lepiej byłoby unikać należą barwniki azotowe pochodzenia syntetycznego. Możemy zaliczyć do nich na przykład tartazynę znajdującą się przeważnie w produktach zwanych „kolorowymi napojami”.

Wykrywanie alergenów i dieta eliminacyjna.

„Terapia lecznicza” w przypadku alergii pokarmowych rozpoczyna się podstawami, czyli wykryciem konkretnego alergenu. Nie wszystkie alergeny jest łatwo wykryć, gdyż w przypadku niektórych reakcja organizmu występuje prawie od razu po zetknięciu z czynnikiem uczulającym, zaś w innych przypadkach następuje ona po pewnym bliżej nieokreślonym czasie. Bardzo dobrą opcją jest poważne podejście do tematu, czyli udanie się na badania alergologiczne. Wyróżniamy podstawowo dwa typy badań:
• Testy skórne,
• Badania krwi.
Testy te stosuje się w celu znacznie lepszego zdiagnozowania czynnika alergicznego. Badania krwi w tym zakresie polegają na oznaczeniu w naszej krwi przeciwciał (klasa IgE), które zostają wystawione przeciw konkretnym alergenom. Można spróbować również tak zwanej wstępnej diety eliminacyjnej. Polega ona na eliminacji z planu żywieniowego alergenów uchodzących za najbardziej i najpowszechniej uczulające. Pozostawiamy w naszym planie jedynie te znacznie mniej groźne i rzadziej występujące. Należy wtedy odczekać kilka dni. Dobrym wyjściem jest przeczekanie okresu czasu do momentu całkowitego lub znacznego zmniejszenia skutku uczuleniowego (np. zaczerwienionej skóry). Jeżeli objawy nie występują należy stopniowo dodawać do naszego jadłospisu po jednym z produktów wcześniej wyeliminowanych. Przy zaobserwowaniu charakterystycznych objawów mamy już zidentyfikowany szkodliwy produkt.
Przy zaczerpnięciu odrobiny wiedzy możemy wprowadzić typową dietę eliminacyjną. Jest to etap końcowy po zidentyfikowaniu substancji uczulającej. W tym wypadku jeżeli produktem wzbudzającym reakcję alergiczną jest mleko krowie, należy usunąć z diety również produkty, które je zawierają, czyli także przetwory mleczne. Tego typu diety w przypadku alergików mogą spowodować niedobory pewnych składników pokarmowych, co należy niezwłocznie zrekompensować innymi produktami możliwie jak najszybciej i najlepiej.

Najczęstsze objawy alergii pokarmowych:

Do najpowszechniejszych objawów alergicznych należą objawy skórne, czyli wizualne, które można bardzo łatwo zauważyć. Dodatkowo towarzyszą im niezbyt komfortowe uczucia takie jak na przykład swędzenie. Do objawów zaliczamy więc:
• Obrzęki naczynioruchowe (popularnie zwane pokrzywkami),
• Suchość skóry przy jednocześnie występujących grudkach (grudzik alergiczny),
• Atopowe zapalenia skóry.
Objawy rozprzestrzenić się mogą również na układy: oddechowy i pokarmowy. Zaliczamy do nich w przypadku problemów z układem oddechowym:
• Katar,
• Obrzęki krtani,
• Nawrotowe infekcje dróg oddechowych.
Do tych, które można zaobserwować w układzie pokarmowym należą przede wszystkim:
• Wymioty,
• Biegunki,
• Zaparcia,
• Bóle brzucha,
• Nudności,
• Kolka brzuszna,
• Zmniejszenie lub brak apetytu.
Śmiało można wyróżnić dodatkowo objawy typu neurologicznego takie jak:
• Zaburzenia snu,
• Bóle głowy,
• Rozdrażnienie,
• Nerwowość,
• Uczucie dyskomfortu.