3 odpowiedzi w tym temacie

[budo_tsailifo]

Słowo...

Jakiś czas temu odebrałem sporo listów z pytaniami dotyczącymi systemu Pięciu Zwierząt Kung-Fu. Sądzę, iż poniższe informacje na temat Wu Xing Quan mogą zainteresować grono osób, związanych z tzw. stylami imitacyjnymi kung-fu czy kung-fu vo.
Rozdział "Rys historyczny" może budzić pewne kontrowersje. Znanych jest kilka, różniących się w istotnych szczegółach, wersji na temat powstania systemu Pięciu Zwierząt Shaolin. Dlatego, analizując historię chińskich sztuk walki, zawsze mam na uwadze maksymę Gilberta Cesbrona (1913-1979) - "Historia już chociażby przez to jest oszustwem, iż piszą ją ci, co przeżyli".
Tekstu nie należy traktować jako wyczerpującego w jego zasadniczej myśli (przedmiocie) - wiele poruszonych w nim wątków może stanowić temat na osobny artykuł. Moim zamierzeniem było zasygnalizowanie czytelnikowi kilku zagadnień związanych z Wu Xing Quan, tym samym zachęcenie go do własnych poszukiwań.

Dariusz Muraszko


" Przeszłość organizuje się wciąż na nowo wraz z teraźniejszością ”

- Jean Paul Sartre


Tajemnice systemu Pięciu Zwierząt Shaolin


Pojawienie się w XVI - wiecznych Chinach Pięści Pięciu Zwierząt (Wu Xing Quan*) podobno „wstrząsnęło” całym Państwem Środka. Dziś koncepcje strategiczne tego wielkiego systemu kung-fu odnajdujemy w popularnych na świecie stylach, takich jak: Hung Gar Kuen, Choy Lee Fut (Choy Li Fut), Chow Gar, Hei Hu Quan i wielu innych. Czy do czasów współczesnych przetrwała pierwotna wersja osławionego Wu Xing Quan?
Narodziny Boksu Pięciu Zwierząt sięgają korzeniami do osławionego klasztoru z północnej prowincji Henan...

Rys historyczny
W roku 527 n.e. przybył do świątyni ''Młodego Lasu'' (Shaolin) mnich zwany Bodhidharma. Pochodził on z Indii i postanowił rozpowszechnić w Chinach naukę buddyjską. Bodhidharma spostrzegł, że mnisi z Shaolin byli ludźmi wątłymi. Podczas długich medytacji mdleli, a odbywając pielgrzymki po kraju stawali się obiektem bandyckich napaści.
Mimo, iż celem buddyzmu jest zbawienie duszy, Bodhidharma wyjaśnił swoim uczniom, że ciało wraz z umysłem stanowią jedność. Z kolei jedność tę należy wzmacniać w celu osiągnięcia oświecenia. W związku z tym mnisi rozpoczęli ćwiczenia zwane Yi Jin Jing, które ich mistrz opracował na bazie hinduskiej Hatha Jogi. Wywarły one później olbrzymi wpływ na rozwój sztuki walki zwanej Shaolin Quan (Pięść Shaolin). Wraz z wprowadzeniem metod wzmacniających ciało, dbałość o kondycję fizyczną i sprawny umysł stały się dewizą kapłanów ze świątyni ''Młodego Lasu''. Po śmierci Bodhidharmy jego uczniowie doskonalili się nie tylko w walce wręcz. Szczególną biegłością odznaczali się również w opanowaniu technik kijem, co przysporzyło im olbrzymiej sławy.
W latach 600-1600 n.e. mówiło się o mnichach z klasztoru Shaolin jako o nieustraszonych i niepokonanych w boju. Zawsze jednak nauka kung-fu w tym ośrodku szła w parze z kształtowaniem u ćwiczących właściwej postawy moralnej. Należy dodać, iż sztuka ta rozwijała się także w innych miejscach na terenie Chin. Znane były klasztory Wu Dang czy Emei. Również osoby świeckie uprawiały kung-fu i tworzyły coraz to nowe jego odmiany. Jednak z uwagi na holistyczne ujęcia rozwoju człowieka w świątyni Shaolin - o jego mistrzach, uczniach i absolwentach mówiło się w Chinach najczęściej.
Modyfikatorem systemu Shaolin został żyjący w XVI wieku Jue Yuan (wg innych źródeł mogło to być w czasach dynastii Sung, 960-1278 r.n.e.). Owego mnicha uważa się za twórcę słynnego Hong Quan (Czerwona Pięść) i współtwórcę Wu Xing Quan. Formy Xiao Hong i Da Hong praktykowane są w Shaolin do dziś.
Jue Yuan wstąpił do świątyni jako ekspert walki wręcz oraz walki mieczem. Stwierdził on, że system Pięści Shaolin był zbyt twardy i wymagał od ćwiczących olbrzymiej siły. Po przeanalizowaniu 18 metod treningowych, opracowanych przez Bodhidharmę, młody mnich poszerzył je do 72. Ten fakt podobno ''wstrząsnął'' całymi Chinami.
Jednak Jue Yuan na tym nie poprzestał. Wyruszył on na wędrówkę po kraju, aby zgłębić tajniki innych stylów walki. Po przybyciu do miasta Lan Zhou, został świadkiem niezwykłego zdarzenia. Zobaczył walkę między niepozornym starcem a brutalnym rabusiem. Starzec, dotykając dwoma palcami ręki stopy atakującego, pozbawił go przytomności. Wywarło to na młodym mnichu duże wrażenie i utwierdziło w przekonaniu, iż spotkał prawdziwego mistrza kung-fu.
Jue Yuan nawiązał rozmowę z nieznajomym. Starzec nazywał się Li Cheng (Li Sou) i był wielkim ekspertem sztuk walki. Li Cheng, widząc w młodym mnichu szczere zainteresowanie kung-fu, postanowił poznać go ze swoim przyjacielem. Okazał się nim 50-letni Pai Yu Feng - również wytrawny mistrz chińskiego boksu. W trójkę udali się do klasztoru Shaolin, by tam doskonalić swoje umiejętności. Rozwinęli oni 72 ruchy do 128, a następnie zwiększyli ich liczbę do 170. Z kolei 170 ruchów zostało podzielonych na pięć odrębnych technik zwierząt: Smoka (Lung), Tygrysa (Hu), Lamparta (Bao), Węża (She) i Żurawia (Hao). Tak narodził się system Pięciu Zwierząt Shaolin, który został opisany przez Pai Yu Feng`a w księdze pt. „Esencja Pięciu Pięści”.
Dodam, że uczniów ze świątyni „Młodego Lasu” obowiązywała wszechstronność, tzn. musieli oni poznawać formy wszystkich „kształtów dłoni”, natomiast mistrzowie specjalizowali się w wybranych technikach i sekwencjach. Zapoczątkowało to powstawanie nowych stylów kung-fu, jak np. Hei Hu Quan (Pięść Czarnego Tygrysa) czy She Quan (Pięść Węża).
Kolejny etap rozwoju Boksu Pięciu Zwierząt przypadł na lata 1670-1674. W tym okresie część mnichów opuściła ośrodek Shaolin w Henan, by udać się do południowego klasztoru o tej samej nazwie w prowincji Fujian.

Hung Kuen
Uważa się, że kung-fu Pięciu Kształtów Pięści znane było przez mnichów z południowego klasztoru Shaolin w prowincji Fujian za panowania dynastii Qing. Kontynuatorami przekazu i rozwoju systemu Pięciu Zwierząt na południu Chin był podobno mnich Miu Hin oraz mniszka Ng Mui z grupy tzw. Pięciu Starszych. Przez dokładną obserwację i wykorzystanie wyobraźni para ta zaczęła imitować ruchy stworzeń. Analizowali ich skoki, sposób chodzenia, posługiwanie się skrzydłami, dziobem, pyskiem i pazurami. Z czasem opracowana przez nich metoda walki została nazwana Hung Kuen.
Inna wersja głosi, iż protoplastą tego kierunku kung-fu był Chi Shim (także z grupy Pięciu Starszych). Dziś pewnie nikt już nie wierzy w istnienie wymienionych wyżej postaci. W mojej ocenie Hung Kuen Pięciu Zwierząt oraz znany powszechnie Hung Gar Kuen wywodzą się z tego samego źródła - działającej w okresie dynastii Qing antymandżurskiej Triady Hung. Należy podkreślić, że ten pierwszy styl uważany jest za poprzednika drugiego.
Pomimo, iż praktycy Hung Kuen potrafią wymienić nazwiska wszystkich sukcesorów swojego stylu, także tych legendarnych, to z całą pewnością autentycznym mistrzem tej odmiany Boksu Pięciu Zwierząt był żyjący w XX wieku Yuen Yik Kai. Yuen nauczył się Hung Kuen w swojej rodzinnej wiosce, położonej w dystrykcie Yeung Kong, od wieśniaka o nazywisku Yeung Shut Fu. Po zakończeniu nauki Yuen opuścił dom i wyjechał do Hong Kongu.
Styl Pięciu Zwierząt Hung Kuen zapewne pozostałby nieznaną „wioskową” (lub rodzinną) metodą walki, gdyby nie spektakularna działalność Yeun Yik Kai`a, którą zauważono w środowisku ludzi związanych ze sztukami walki. Poznał on w Hong Kongu wielu znanych instruktorów, m.in.: Wong Cheung`a, Hung Lau, Luk Shing`a czy Leung Ting`a. Ten ostatni stwierdził, że Hung Kuen był jednym z nielicznych stylów kung-fu, pośród tych, które zainteresowały go najbardziej.
Yuen z czasem stał się cenionym mistrzem Hung Kuen Pięciu Zwierząt. Podobno nigdy nie przegrał walki, a na jego temat krążyło wiele opowieści. Pomimo sławy jaką zyskał, Yuen odwiedził swoją rodzinną wioskę i nadal doskonalił się w Hung Kuen. Później nauczał Pięciu Kształtów Pięści w wielu miejscach, dotarł także do Wietnamu. Yuen Yik Kai zmarł w grudniu 1983 roku.
Nauka stylu zaczyna się od opanowania formy, która zawiera elementy wzmacniające kończyny, stawy, lędźwie i stanowi podstawę wprowadzającą w tajniki Hung Kuen.
Następny etap wtajemniczenia stanowi nauka pięciu małych form zwierzęcych (Smoka, Węża, Tygrysa, Lamparta i Żurawia). Warto podkreślić, że są to krótkie i nieskomplikowane ruchowo układy, powstałe w wyniku połączenia najważniejszych technik stylu. Koniec jednego układu jest wstępem do kolejnego tak, że całość można ćwiczyć jako spójną formę. Techniki Hung Kuen należą do stricte imitacyjnych, co sprawia iż cały styl wydaje się „naturalny” i atrakcyjny.
W programie nauczania znajduje się też pięć dużych form, których ruchy są rozległe i silne, a więc wymagają od ćwiczącego większej wytrzymałości. Stanowią one wyzwanie dla uczniów bardziej doświadczonych i pracowitych. Warto nadmienić, że zaawansowane układy Pięciu Zwierząt Hung Kuen, np. te propagowane przez mistrza Ang Kee Kong`a z Anglii, zawierają techniki imitacyjne występujących także w Hung Gar Kuen. Potwierdza to przypuszczenie, że te dwa style kung-fu wywodzą się z tego samego źródła.
Styl Pięciu Zwierząt Hung Kuen został szczegółowo, choć nieco talmudycznie, opisany w literaturze wydanej w Hong Kongu.

Wu Xing Ba Fa Quan
Powstanie stylu datuje się na schyłek dynastii Sung i początek dynastii Yuan. W pierwszym okresie rozwoju był to styl Da Jingang Quan, a dopiero w XVII wieku, pod koniec dynastii Ming, został połączony z klasycznym shaolińskim Boksem Pięciu Zwierząt (Wu Xing Quan). W wyniku tej unifikacji powstał „amalgamat” zwany Wu Xing Ba Fa Quan (Pięść Pięciu Zwierząt i Ośmiu Metod). Ten mało znany styl nauczany był od stuleci jedynie w obrębie klanu rodziny Qin. Stosunkowo niedawno został ujawniony szerokiej społeczności przez mistrza Qin Qingfeng`a – potomka rodu i sukcesora Wu Xing Ba Fa Quan.
Rdzeniem stylu jest charakterystyczna dla północnego Shaolin forma, w której trudno nie dostrzec imitacyjnych technik Pięciu Zwierząt (Smok – rozwija ducha, Tygrys - wzmacnia kości, Lampart – ćwiczy siłę, Wąż – rozwija energię Qi, Żuraw – chroni esencję życiową Jing). Styl opiera się także na ośmiu metodach:
1. Ćwiczenia wewnętrzne
2. Ćwiczenia zewnętrzne
3. Chwyty i rzuty
4. Kopnięcia
5. Sposoby użycia ciała oraz kroków
6. Odpowiednie wykorzystanie oddechu i wydawanie dźwięku
7. Użycie umysłu
8. Metody pięści (uderzenia rękami)

Wu Xing Quan
W kręgu mistrzów stylu Choy Li Fut z linii przekazu Lau Bun`a znana jest specyficzna forma Pięciu Zwierząt - Shaolin Wu Xing Quan. Lau Bun (1894-1967) był sławnym ekspertem Choy Li Fut, uczniem Yuen Hai`a z trzeciego pokolenia mistrzów tego stylu. Z kolei żona Yuen Hai`a specjalizowała się w Shaolin Quan. To ona wybrała Lau Bun`a na ucznia i przekazała mu formę Pięciu Zwierząt. Forma była mało znana i niedostępna dla praktyków innych stylów. Z tego powodu Lau Bun uczył jej tylko swoich najlepszych podopiecznych, tych którzy zapowiadali się na przyszłych mistrzów.
Lau Bun po opuszceniu Chin osiedlił się w San Francisco i tam propagował kung-fu. Jednym z jego uczniów został 14 letni Doc Fai Wong. Wong trenował pod okiem wielkiego mistrza, aż do jego śmierci w roku 1967. Pomimo, iż młodzieniec był uczniem Choy Li Fut, to jedną z jego ulubionych form była Pięść Pięciu Zwierząt Shaolin.
Forma zbudowana jest prawie wyłącznie z technik imitacyjnych. Jej pryncypia wskazują na związek z północnym, bądź z północnym i południowym klasztorem Shaolin. Sympatycy spuścizny Jue Yuan`a bez trudu odnajdą w tej formie, wspólne dla różnych gałęzi Pięciu Zwierząt, charakterystyczne techniki walki, jak np.: Złoty Smok Sprawdza Swoje Pazury, Dziki Tygrys Spogląda do Tyłu, Wąż Wychodzi z Jamy, Biały Żuraw Rozpościera Skrzydła, Czarna Pantera Wchodzi na Drzewo.

Opisując formę Wu Xing Quan nie można pominąć nazwiska prekursora Pięści Pięciu Zwierząt w Polsce. Jest nim Sławomir Pawłoski – instruktor Luo Han. Propaguje on kung-fu od 1982 roku, a jednej z wersji Wu Xing Quan uczył się u chińskiego nauczyciela Huang`a. Przekaz ten zawiera m.in. następujące układy: formę Żurawia, formę Białego Tygrysa, formę Leoparda, formę Węża i formę Młodej Smoczej Pięści. Wykonanie wszystkich solowych form ręcznych w wersji nieprzerwanej określane jest terminem Shaolin Wu Xing Quan. Przyznam, iż ta mało znana odmiana Boksu Pięciu Zwierząt wywarła na mnie duże wrażenie – szczególnie drapieżna forma Leoparda (Bao Pai). Aż dziw, że tak dobrze usystematyzowany styl funkcjonuje w „cieniu” i przypuszczalnie znany jest wąskiej grupie ludzi.

Inne style
Czy do czasów współczesnych przetrwała pierwotna wersja osławionego Wu Xing Quan? Najprawdopodobniej nie. Faktem jest, że obecnie propagowane style Pięciu Zwierząt nawiązują w swojej koncepcji do wielkiego systemu walki, który powstał w północnym klasztorze Shaolin za sprawą Jue Yuan`a. Jego założenia odnajdujemy m.in. w stosunkowo nowych formach Hung Gar Kuen (formy: Ng Ying Kuen czy Suhp Ying Kuen), w tzw. starym stylu Hung Gar zwanym Ha Say Fu, w pochodzącym z XIX wieku Choy Lee Fut (Choy Li Fut), czy w powstałym na przełomie XIX i XX wieku Chow Gar.
Techniki i formy Pięciu Zwierząt zadomowiły się oraz ugruntowały swoją pozycję także w Wietnamie. Obecność chińskich mistrzów w tym kraju miała ogromny wpływ na ewolucję rodzimych stylów „vo”, lecz z drugiej strony niektóre odmiany kung-fu uległy w nowym środowisku procesowi tzw. wietnamizacji – jednak jest to temat na oddzielny artykuł.
Spośród stylów kung-fu vo, które nawiązują do tradycji Pięści Pięciu Zwierząt warto wymienić:
1. Chu Gia – chiński styl Chow Gar
2. Hong Gia – chiński styl Hung Gar
3. Hung Kuen – chiński styl propagowany przez mistrza Yuen Yik Kai`a (nie wiadomo czy jest jeszcze znany w Wietnamie)
4. Xich Minh Long Tay Son Vo Dao – styl mistrza Tran Minh Long`a (1925-1977), połączony ze stylem Czerwonego Smoka (kierunek ten powstał na bazie technik chińskich i wietnamskich)
5. Phai Long Ho (Long Ho Hoi, Long Ho) – styl Tygrysa i Smoka o korzeniach zarówno chińskich, jak i wietnamskich. Za jego „ojca” uważa się Nguyen Manh Son`a. Styl został skonstruowany z technik: Tygrysa, Żurawia, Lamparta, Smoka, Węża oraz Niedźwiedzia, Małpy i Lwa. Rodzinna wersja (Gia Phai) tej sino – wietnamskiej metody walki znana jest w Polsce pod chińską nazwą Hu Lung Pai.

Łączenie odmiennych stylów, czyli różnych koncepcji walki w tzw. style hybrydowe, nie jest wymysłem i potrzebą wyłącznie czasów obecnych. Już w XVI wieku (być może i wcześniej) doceniono mnogość strategicznych rozwiązań bojowych słynnego ongiś systemu Wu Xing Quan. Osoby gruntownie znające Pięść Pięciu Zwierząt rzadko odczuwają potrzebę uzupełnienia swojej wiedzy o techniki pochodzące z innych sztuk walki. Proces szkolenia w Wu Xing Quan trwa kilka lat i jest realizowany poprzez swoiste „treningi przekrojowe”, choć nie we współczesnym rozumieniu tego stwierdzenia. Pomimo, iż opanowanie technik imitacyjnych stanowi nie lada wyzwanie dla uczniów kung-fu, to zdecydowana większość ćwiczących nie uważa, że straciła swój czas podążając śladami Jue Yuan`a. Zastosowania bojowe technik z form Pięciu Zwierząt są klarowne i nie pozostawiają wątpliwości co do tego, w jakim celu powstały. Nie dziwi więc fakt, że twórcy nowoczesnych systemów walki typu Combat adaptują dla swoich potrzeb wybrane ruchy ze stylów imitacyjnych kung-fu, a są to najczęściej elementy z różnych odmian Pięści Tygrysa.

Dariusz Muraszko
[link widoczny dla zalogowanych Użytkowników]
[link widoczny dla zalogowanych Użytkowników]
[link widoczny dla zalogowanych Użytkowników]


*W tekście nazwy chińskie zostały zapisane w sposób najczęściej stosowany w środowisku osób związanych z danym stylem kung-fu (dialekt, transkrypcja).

[budo_maciej t]

Mam przyjemność to mieć w swojej biblioteczce:

"Shaolin Five Animals Kung-Fu" by Doc Fai Wong and Jane Hallander
Unique Publications
Inc.
4201 Vanowen Place
Burbank, CA 91505

(Forma składa się z 260 pozycji)

[budo_maciej t]

Chciałbym wyjaśnić-sprostować jedną sprawę.
Artykuł Dariusza Muraszko nie był oparty na książce GM Doc Fai Wonga.

Pozdrawiam

[budo_tsailifo]

Kilka fotek z wykonania formy Wu Xing Kuan